Tại sao con cái càng lớn càng xa cách bố mẹ?
Việc hiểu tại sao con cái lớn lên rồi cắt đứt mối quan hệ với cha mẹ có thể khá khó khăn. Thường thì điều này xảy ra vì chúng ta thường coi mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái không chỉ quan trọng mà còn là mối quan hệ hoạt động tốt.
Gia đình là mãi mãi - Một giọt máu đào hơn ao nước lã. Những câu nói này thể hiện niềm tin của chúng ta rằng mối quan hệ trong gia đình sẽ luôn gắn bó và kéo dài suốt đời. Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, đặc biệt, được kỳ vọng sẽ luôn vững chắc và không điều kiện. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng đúng - một số người lớn cắt đứt quan hệ hoặc tạo khoảng cách với cha mẹ hoặc các thành viên khác trong gia đình.
Ngày nay, người lớn ngày càng nhận thức được họ có thể từ chối những mối quan hệ gia đình không lành mạnh. Bài viết này sẽ khám phá các lý do khiến con cái xa lánh cha mẹ từ góc nhìn của những người con đã trưởng thành. Mục tiêu là giúp giảm bớt sự đánh đồng và nghiên cứu xem việc xa lánh có thể là một lựa chọn tinh thần lành mạnh hay không
Sự xa cách giữa cha mẹ và con cái là gì?
Trong bài viết này, mình sẽ sử dụng các thuật ngữ "sự xa cách," "cắt đứt" và "khoảng cách" một cách thay thế cho nhau. Chúng đề cập đến quyết định và hành động tích cực của người con đã trưởng thành trong việc giảm bớt sự liên lạc, giao tiếp, và kết nối tinh thần với một phụ huynh. Sự xa lánh không nhất thiết phải là việc tuyệt đối hoặc liên tục. Do đó, mình xem xét cách tiếp cận không liên lạc, liên lạc hạn chế, và cách "đứng như tảng đá màu xám" trong định nghĩa của mình về xa lánh. Điểm quan trọng trong trường hợp này là người con đã trưởng thành có ý định hạn chế, giảm bớt hoặc loại bỏ tiếp xúc về mặt vật lý hoặc tinh thần với một phụ huynh (cha mẹ ruột, cha mẹ kế, cha mẹ nuôi, hoặc cha mẹ thay thế).
Một số người con đã trưởng thành bị xa lánh bởi một phụ huynh. Tuy nhiên, không hiếm khi những người con bị xa lánh cắt đứt quan hệ với nhiều thành viên trong gia đình. Điều này có thể là do các thành viên trong gia đình khác ủng hộ phụ huynh mà người con này đang xa lánh hoặc tham gia vào việc bàn tán động viên, nói dối, đổ lỗi, hoặc làm bẽ mặt người con này. Người con này cũng có thể ngắt quan hệ với các thành viên trong gia đình không ngừng gây áp lực hoặc cố gắng thao túng họ để hòa giải với phụ huynh đang ghẻ lạnh họ. (Scharp, 2016).
Lí do khiến người con đã trưởng thành cắt đứt với cha hoặc mẹ của họ
Nghiên cứu cho thấy người con đã trưởng thành thường đề cập đến lạm dụng, phản bội, sự lạnh lùng hoặc thiếu sự chấp nhận từ phụ huynh là những lý do khiến họ xa lánh phụ huynh của họ (Agllias, 2016; Carr và đồng nghiệp, 2015; Conti 2015; Scharp và đồng nghiệp, 2015). Ví dụ, trong một nghiên cứu được thực hiện bởi Carr và đồng nghiệp (2015), người con đã trưởng thành đã đổ lỗi cho sự xa lánh phụ huynh của họ là do sự "độc hại" của phụ huynh họ (được định nghĩa là sự đối xử thô bạo, gây tổn thương hoặc không tôn trọng từ phụ huynh), cảm giác không được hỗ trợ và chấp nhận, hoặc bị lạm dụng bởi phụ huynh hoặc thiếu sự hỗ trợ khi bị người khác lạm dụng.
Tương tự, Agllias (2016) phát hiện rằng người con đã trưởng thành cắt đứt quan hệ với cha mẹ do lạm dụng (về mặt thể chất, tinh thần, tình dục hoặc thiếu bảo vệ), việc nuôi dạy kém (phong cách nuôi dạy theo kiểu chế độ, sự làm cha mẹ của con cái, hoặc thiếu sự hỗ trợ), và phản bội (nói dối, làm xấu hình ảnh của người con đã trưởng thành, hoặc phá hoại hoặc đánh đổ các mối quan hệ khác của họ).
Ngược lại, thường thì cha mẹ không thấy hành vi của họ đóng góp vào sự xa lánh. Họ thường tin rằng người khác (như bạn bè của người con đã trưởng thành hoặc phụ huynh khác) đã khiến con cái họ xa lánh họ (Carr và đồng nghiệp, 2015; Schoppe-Sullivan và đồng nghiệp, 2021). Trong một nghiên cứu gần đây, các bà mẹ cũng thường nói rằng các vấn đề tâm lý hoặc sử dụng chất gây nghiện của người con đã trưởng thành đã đóng góp vào sự xa cách với phụ huynh (Schoppe-Sullivan và đồng nghiệp, 2021).
Xa lánh cũng có thể liên quan đến việc cha mẹ và người con đã trưởng thành có giá trị và niềm tin khác nhau (Agllias, 2015; Gilligan và đồng nghiệp, 2015). Điều này hợp lý khi chúng ta đang trải qua những biểu đạt lý thuyết cực đoan và chia rẽ chính trị. Đối với một số người, mối quan hệ gia đình trở nên không thể chấp nhận khi giá trị và niềm tin của họ bị tấn công, hoặc các thành viên gia đình không sẵn sàng tôn trọng giới hạn của họ (như yêu cầu không thảo luận về một số chủ đề hoặc không phê phán người khác vì có niềm tin khác biệt).
Cắt đứt chưa bao giờ là một quyết định dễ dàng
Con người và các mối quan hệ của họ là rất phức tạp. Hiếm khi có một lý do hoặc sự kiện duy nhất gây ra sự xa lánh giữa cha mẹ và con cái. Đối với hầu hết người con đã trưởng thành, sự xa lánh là "lựa chọn cuối cùng." Đó là một quyết định đau đớn sau nhiều năm bị ngược đãi và cố gắng sửa chữa mối quan hệ (Agllias, 2016, 2018; Scharp, 2016; Scharp và đồng nghiệp, 2015).
Sự xa cách có thể là một hình thức tự bảo vệ
Đối với những người con đã trưởng thành đã trải qua lạm dụng, ngược đãi hoặc bị cha mẹ từ chối, việc cắt đứt quan hệ hoặc không liên lạc thường được xem như một biện pháp tự bảo vệ và là cách duy nhất để họ có thể chữa lành và tiến lên phía trước (Agllias, 2018). Người con đã trưởng thành không muốn cắt đứt quan hệ, nhưng họ tin rằng đó là cách duy nhất để bảo vệ bản thân khỏi tổn thương tiếp theo.
Hầu hết mọi người coi cha mẹ yêu thương con cái của họ vô điều kiện mà quên đi việc đối xử với họ một cách tôn trọng và đúng mực. Khi điều này không xảy ra, mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái thường gắn bó và bền vững và cả cha mẹ và con cái đều có lợi. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng đúng. Một số cha mẹ không thể nhìn nhận người con đã trưởng thành của họ như một cá nhân riêng biệt, có khả năng và có giá trị. Họ coi thường chúng, đặt ra những yêu cầu không hợp lý, chỉ trích sự lựa chọn của chúng, từ chối bản danh tính của chúng hoặc không tuân thủ giới hạn của chúng. Khi điều này xảy ra liên tục và cha mẹ không chấp nhận trách nhiệm cho hành vi của họ và không sẵn sàng hoặc không có khả năng thay đổi, sự xa lánh có thể xảy ra.
Xung đột là điều bình thường trong hầu hết các mối quan hệ và thậm chí trong các mối quan hệ gia đình lành mạnh cũng đôi khi gặp khó khăn và đau đớn. Tuy nhiên, mối quan hệ của bạn với cha mẹ không nên luôn luôn gây tác động tiêu cực đối với tâm lý của bạn. Nếu bạn có một cha mẹ lạm dụng hoặc "độc hại," việc tạo khoảng cách có thể là cách duy nhất để bảo vệ sức khỏe của bạn.
Mục đích của bài viết này không phải là khuyến khích sự xa lánh như giải pháp cho tất cả mâu thuẫn trong gia đình. Thay vào đó, bài viết này thừa nhận rằng xa lánh không nhất thiết phải là điều sai trái hoặc ích kỷ. Các nghiên cứu gần đây và kinh nghiệm của Sharon Martin, một chuyên gia tâm lý học trong 25 năm cho thấy xa lánh có thể là một phản ứng lành mạnh đối với mối quan hệ không lành mạnh - và việc cắt đứt quan hệ (vĩnh viễn hoặc tạm thời) có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục sau một mối quan hệ khó khăn hoặc đau đớn với cha mẹ (Agllias, 2018; Allen & Moore, 2017; Scharp & Dorrance Hall, 2017).
Kết luận
Nếu bạn đang phải cố gắng xa lánh phụ huynh của bạn, hãy biết rằng đó là một lựa chọn hợp lệ, bạn không phải một nhân vật phản diện, không phải một người có quyết định hoàn toàn sai lầm. Ngay cả khi người khác không hiểu, bạn vẫn có thể hiểu nó như một lựa chọn lành mạnh cho bản thân - và đây cũng chính là một trong những bước đầu tiên trong hành trình của bạn đến sự chữa lành, hồi phục, phát triển, và "Một ngày tốt hơn"