Làm thế nào để thay đổi suy nghĩ đồng phụ thuộc?
Trong bài viết này, mình sẽ cùng bạn tìm hiểu về "tư duy đồng phụ thuộc" và việc niềm tin của chính bạn đang cản trở bạn trong việc chữa lành, hồi phục sau các hậu quả do lối tư duy "đồng phụ thuộc" này để lại. Bạn sẽ biết về cách để nhận ra lối tư duy này và cách để thay thế lối tư duy này bằng việc tự trò chuyện với bản thân (đây như là những lời động viên cho chính bản thân bạn, hoặc là trò chuyện với chính đứa trẻ bên trong bạn, không cổ xúy lối trò chuyện với chính bản thân theo hướng cách ly xã hội).
Tư duy "đồng phụ thuộc" là gì?
Tư duy "đồng phụ thuộc" là một mô hình mối quan hệ không lành mạnh, trong đó một người quá tập trung vào việc chăm sóc, chữa lành hoặc kiểm soát người kia đến mức bỏ qua những nhu cầu của bản thân. Mối quan hệ này đúng là có một sự kết nối chặt chẽ, tuy nhiên, lại không có ranh giới rõ ràng và không có ý thức về việc mỗi cá nhân là riêng biệt, độc đáo, và độc lập.
Tư duy "đồng phụ thuộc" xuất phát từ việc không trân trọng giá trị của bản thân - cảm giác thiếu tự tin, tự chỉ trích bản thân, và sự xấu hổ (cảm giác rằng có điều gì đó sai sai với bạn). Kết quả là, những người có tư duy "đồng phụ thuộc" có nhu cầu không lành mạnh, họ mong muốn được cần và được thích; họ cần người khác xác nhận rằng họ đáng quý và đáng yêu, do đó họ sẵn sàng làm mọi điều để làm cho người khác hạnh phúc, thường đánh đổi cả các nhu cầu, sở thích và mục tiêu của riêng họ trong quá trình này.
Tư duy đồng phụ thuộc xuất phát từ những tổn thương (điều bạn đã trải qua hoặc tổn thương theo thế hệ) và những tổn thương này thường bao gồm:
Bị phớt lờ
Bị đánh giá một cách nghiêm khắc
Không cảm thấy an toàn để là chính mình
Không được tôn trọng về ranh giới của bạn
Bị nói rằng cảm xúc của bạn không quan trọng
Thường xuyên cảm thấy sợ hãi, lo lắng hoặc căng thẳng
Không được đáp ứng nhu cầu cảm xúc và/hoặc vật lý của bạn
Bị lạm dụng hoặc bị tổn thương bởi những người tuyên bố yêu bạn
Bị nói rằng bạn không đáng được yêu, không đáng được sống một cuộc sống như hiện tại
Bị đổ lỗi một cách không thích hợp cho những điều bạn không làm hoặc không thể kiểm soát
Không nhận được sự hướng dẫn hoặc các quy tắc và ranh giới phù hợp với từng giai đoạn tuổi của bạn
Trải qua sự thiên vị trong gia đình, không có cảm giác an toàn và tin tưởng từ các thành viên trong gia đình
Những tổn thương này có thể dẫn đến sự tự chỉ trích bản thân một cách khắc nghiệt, phản ánh một niềm tin rằng bạn không xứng đáng được yêu thương, kém cỏi, không chấp nhận được, và vân vân. Và chính tư duy "đồng phụ thuộc" duy trì những niềm tin này. Nó có thể bao gồm suy nghĩ rằng bạn là người đầy thiếu sót, đầy khó khăn hoặc cần người khác. Và những suy nghĩ này khiến chúng ta đối xử theo cách có tư duy đồng phụ thuộc, như kiểm soát, tự hủy, luôn hy sinh bản thân vì người khác cùng các hành vi có thái độ tiêu cực.
Suy nghĩa của bạn là quan trọng, nhưng nó có thể sai!
Khi chúng ta trưởng thành, chúng ta phát triển những niềm tin về bản thân (như tôi thông minh hoặc tôi không đáng yêu) dựa trên những gì người khác nói với chúng ta và cách chúng ta được đối xử. Thông thường, những niềm tin này bắt đầu hình thành khi chúng ta còn trẻ và chưa có khả năng hoặc kinh nghiệm sống để đặt câu hỏi liệu chúng có chính xác hay không. Ví dụ, nếu mẹ bạn luôn nói rằng bạn khó chịu, có khả năng cao bạn đã sống suốt cuộc đời với niềm tin này.
Và nếu bạn nghĩ rằng bạn khó chịu, điều này có thể trở thành một tiên đề tự động. Bạn sẽ tự động tìm kiếm các bằng chứng để hỗ trợ niềm tin rằng bạn khó chịu - và bởi vì chúng ta đều có xu hướng tiêu cực, bạn sẽ tự động giải thích cho các ẩn khuất theo hướng tiêu cực để duy trì niềm tin này. Bạn có thể tìm hiểu thêm về loại tư duy méo mó này ở đây và cách thay đổi nó ở đây.
Ngay cả khi bạn đã trở thành người trưởng thành, cách bạn nói với bản thân có thể phản ánh những thông điệp bạn nhận được khi còn nhỏ. Một số người thậm chí nhận ra rằng một số lời nói với bản thân của họ giống hệt như các bình luận chỉ trích mà cha mẹ hoặc anh chị em của họ đã nói. Mà không nhận ra, chúng ta nội hóa những thông điệp tiêu cực này và củng cố chúng - làm cho chúng mạnh hơn - khi chúng ta lặp lại chúng cho bản thân.
Và, như mình đã đề cập trước đó, suy nghĩ của bạn quan trọng vì chúng ảnh hưởng đến hành vi của bạn.
Thay đổi lối tư duy "đồng phụ thuộc" như thế nào?
Bước 1: Nhận ra
Đầu tiên, bạn cần chậm lại và tập trung vào suy nghĩ của bạn. Khi bạn trải qua ngày, hãy cố gắng chú ý đến những gì bạn đang nói với bản thân. Tư duy của bạn có tính tiêu cực, bi quan hoặc tự chỉ trích không? Hoặc nó có tính ủng hộ và hữu ích không? Hoặc có thể có một chút cả hai.
Có thể bạn thấy hữu ích khi đặt câu hỏi về sự chính xác của tư duy đồng phụ thuộc của bạn. Làm thế nào bạn biết rằng suy nghĩ của bạn là chính xác? Có bằng chứng nào chứng minh điều đó đúng không? Nó có phản ánh được bạn là ai (hoặc muốn trở thành ai) không? Đó có phải là giọng nói thật của bạn hay bạn đang lặp lại những gì người khác nói với bạn? Nó có hữu ích không? Nó có hỗ trợ cho lòng tự trọng và việc bạn tự chăm sóc bản thân một cách lành mạnh không? Nó sẽ giữ bạn mãi trong các mô hình không lành mạnh, hay nó giúp bạn phát triển? Nó có nhân từ với chính bản thân bạn không?
Bước 2: Thay thế
Khi bạn nhận ra mình đang sử dụng tư duy tiêu cực, không chính xác, hoặc quá khắc khe, hãy thử thay thế chúng bằng những suy nghĩ chính xác hơn hoặc dựa trên sự tích cực. Hãy thử nói chuyện với bản thân như bạn nói với một người bạn yêu quý thay vì liên tục chà đạp và tự hạ thấp giá trị của bạn.
Nếu suy nghĩ của bạn không hữu ích, không chính xác hoặc dẫn đến những hành vi "đồng phụ thuộc" (quy lụy người khác, làm mọi cách để hài lòng người khác nhằm mong muốn nhận lại sự công nhận), hãy thử thay thế chúng bằng tư duy tích cực về bản thân. Một số ví dụ được cung cấp ở cuối bài viết này.
Bước 3: Thực hành
Sự lặp đi lặp lại là rất quan trọng để thay đổi tư duy của bạn. Hãy nhớ rằng bạn đã suy nghĩ theo một cách cụ thể suốt nhiều năm. Vì vậy, cần phải có nhiều lần thực hành trước khi cách suy nghĩ mới trở nên thoải mái và diễn ra một cách tự động.
Tuy nhiên, ngay cả khi bạn không loại bỏ hoàn toàn tư duy tiêu cực, mỗi chút cũng sẽ giúp bạn phát triển một tư duy mạnh mẽ hơn về tự trọng và thay đổi những hành vi đồng phụ thuộc xuất phát từ cảm giác xấu hổ và không xứng đáng.
Khi bạn đọc các ví dụ về tư duy đồng phụ thuộc ở cuối bài viết này, hãy chú ý đến những cái nào có sự kết nối với bạn. Tuy nhiên, tư duy của bạn có thể khác một chút, tất nhiên, nhưng danh sách này phản ánh nhiều niềm tin sai lạc mà những người đồng phụ thuộc thường nắm giữ.
Kết luận
Tư duy "đồng phụ thuộc" tóm lại sẽ khiến bạn bị phụ thuộc vào những cá nhân khác, cố gắng làm hài lòng người khác mà bỏ quên đi chính bản thân bạn. Có thể những lần được công nhận từ người khác có thể giúp bạn vui vẻ trong nhiều ngày, nhưng sau đó, nếu như thiếu đi những lời khen đó, bạn sẽ ra sao? Vì vậy, mình mong rằng, bạn hãy luôn ưu tiên chính bản thân bạn, và dành những lời đẹp đẽ nhất với chính bạn nhé. Nhưng cũng cẩn thận, đừng để những lời đó khiến bạn trở nên 1 kẻ ngạo mạo nhé. Mong rằng bạn luôn ưu tiên cho chính bạn, sống là chính bạn và sống vì chính bạn.